Đây là động thái mạnh tay nhằm giảm thiểu tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh – một vấn đề nhân khẩu học nghiêm trọng tại Việt Nam.

Thực trạng mất cân bằng giới tính khi sinh tại Việt Nam

Theo thống kê năm 2024, tỷ lệ giới tính khi sinh ở Việt Nam lên tới 111,4 bé trai/100 bé gái, vượt xa ngưỡng sinh học tự nhiên (khoảng 106 bé trai/100 bé gái). Tình trạng này chủ yếu tập trung ở các tỉnh phía Bắc như Bắc Ninh, Vĩnh Phúc, Hà Nội và Hưng Yên – nơi tỷ lệ lên đến gần 118 bé trai/100 bé gái.

Ngược lại, các tỉnh phía Nam như TP.HCM, Bến Tre, Cà Mau duy trì tỷ lệ giới tính gần mức tự nhiên, từ 105 đến 108. Đây là minh chứng rõ ràng cho sự khác biệt về tư duy, phong tục tập quán và tiếp cận y tế giữa các vùng miền.

Nguyên nhân chính dẫn đến lựa chọn giới tính thai nhi

Bộ Y tế cho rằng tâm lý ưa chuộng con trai, nhất là trong bối cảnh mức sinh thấp (chỉ 1,91 con/phụ nữ thay vì mức lý tưởng 2,1), là nguyên nhân chính dẫn đến hành vi lựa chọn giới tính thai nhi. Nhiều gia đình chỉ sinh một con và tìm cách can thiệp y tế để chắc chắn đó là bé trai.

Ngoài ra, yếu tố truyền thống như "nối dõi tông đường", thờ cúng tổ tiên, cùng với định kiến giới và sự đánh giá thấp vai trò của bé gái trong xã hội càng khiến tình trạng này thêm nghiêm trọng.

Đặc biệt, nhiều cơ sở y tế tư nhân vẫn âm thầm tiết lộ giới tính thai nhi thông qua các hình thức gián tiếp như "giống bố", "giống mẹ", hoặc dùng ký hiệu riêng. Điều này vi phạm nghiêm trọng quy định pháp luật hiện hành.

Đề xuất tăng mức phạt lên 100 triệu đồng

Hiện tại, mức phạt tối đa cho hành vi lựa chọn giới tính thai nhi là 30 triệu đồng, được cho là chưa đủ sức răn đe. Do đó, Bộ Y tế đề xuất tăng mức phạt lên tối đa 100 triệu đồng đối với cá nhân vi phạm.

Đồng thời, Bộ đề xuất công khai danh sách các địa phương có mất cân bằng giới tính nghiêm trọng, kết hợp tăng cường truyền thông và giáo dục cộng đồng nhằm thay đổi nhận thức xã hội, xóa bỏ định kiến giới và nâng cao vị thế của phụ nữ.

Hệ lụy nếu không kiểm soát mất cân bằng giới tính

Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn cảnh báo, nếu không kiểm soát tốt, đến năm 2034 Việt Nam có thể thừa 1,5 triệu nam giới trong độ tuổi kết hôn (15-49), và con số này có thể tăng lên 1,8 triệu vào năm 2059. Hệ quả là khó kết hôn, gia tăng tệ nạn xã hội, ảnh hưởng đến ổn định xã hội lâu dài.

Giải pháp giảm thiểu lựa chọn giới tính thai nhi

Để giải quyết triệt để vấn đề này, Việt Nam đặt mục tiêu đưa tỷ lệ giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên dưới 109 bé trai/100 bé gái vào năm 2030. Một số giải pháp đồng bộ bao gồm:

• Thực thi nghiêm minh luật pháp về cấm lựa chọn giới tính thai nhi.

• Khuyến khích sinh đủ hai con, không phân biệt giới tính, đặc biệt ủng hộ sinh bé gái.

• Tuyên truyền nâng cao nhận thức về bình đẳng giới, vai trò của phụ nữ và trẻ em gái.

• Giám sát các cơ sở y tế, xử lý nghiêm các hành vi tiết lộ giới tính thai nhi trái phép.

Lựa chọn giới tính thai nhi là hành vi bị cấm và sắp tới có thể bị phạt đến 100 triệu đồng nếu vi phạm. Đây là bước đi cần thiết để ngăn chặn mất cân bằng giới tính khi sinh tại Việt Nam. Mỗi người dân cần nâng cao nhận thức, tuân thủ pháp luật, và thay đổi tư duy truyền thống để hướng tới một xã hội công bằng, bình đẳng và phát triển bền vững.