Nguyên nhân được lý giải là do thời tiết nắng nóng kéo dài và việc áp dụng biểu giá điện sinh hoạt bậc thang lũy tiến mới từ ngày 10/5.

Giá điện tăng: Không chỉ 4,8%

Theo Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), giá bán lẻ điện bình quân tăng 4,8%, từ 2.103,11 đồng lên 2.204,07 đồng/kWh (chưa VAT). Tuy nhiên, do cách tính theo bậc thang lũy tiến, mức tăng thực tế người dân phải trả cao hơn nhiều.

• Bậc 1 (0-100 kWh): ~1.984 đồng/kWh

• Bậc 5 (trên 700 kWh): ~3.967 đồng/kWh

Điều này khiến hộ gia đình sử dụng nhiều điện – thường là hộ có trẻ nhỏ, người già, sử dụng điều hòa – luôn bị đẩy lên bậc cao, phải trả tiền điện gần gấp đôi so với mức tiêu thụ ban đầu.

Biểu giá bậc thang: Gánh nặng cho nhu cầu thiết yếu

Mô hình dùng càng nhiều – giá càng cao tạo ra nghịch lý trong tiêu dùng. Trong khi các quốc gia phát triển ưu tiên biểu giá điện theo giờ (cao – thấp điểm) hoặc biểu giá cố định (one-price) nhằm khuyến khích tiết kiệm điện hiệu quả, thì người dân Việt Nam lại đang phải “trả giá đắt” cho những nhu cầu tối thiểu.

Một hộ gia đình sử dụng điều hòa vài tiếng mỗi ngày, tủ lạnh, máy giặt – đều là thiết bị cơ bản – dễ dàng vượt ngưỡng 300-400 kWh, rơi vào các bậc giá cao nhất. Điều này không những gây áp lực tài chính mà còn tạo cảm giác bị bất công.

Bảng giá điện hiện nay

Giải pháp nào cho một biểu giá điện công bằng hơn?

Để điều chỉnh giá điện một cách hợp lý và nhân văn, có thể cân nhắc:

• Biểu giá điện một giá: EVN từng thí điểm nhưng chưa áp dụng rộng rãi. Cho phép người dân chọn giữa biểu giá cố định hoặc bậc thang.

• Tính giá điện theo thời gian sử dụng: Dùng công tơ thông minh để áp dụng giá thấp vào ban đêm, khuyến khích tiêu dùng hợp lý.

• Chính sách hỗ trợ nhóm yếu thế: Cấp phiếu điện hoặc hỗ trợ giá cho người thu nhập thấp, thay vì “cào bằng” như hiện nay.

Điện không chỉ là kỹ thuật, mà còn là chính sách xã hội

Một biểu giá điện minh bạch, hợp lý và nhân đạo cần khuyến khích tiết kiệm mà không làm khổ người dân vì những nhu cầu thiết yếu. Càng vào hè, thời tiết càng khắc nghiệt, ngành điện càng cần có giải pháp cân bằng giữa chi phí vận hành và khả năng chi trả của người dân.

Giá điện cần minh bạch – công bằng – và sát thực tế. Không thể để người dân cứ đến hè lại phải “căng mình” trả hóa đơn điện chỉ vì muốn sống thoải mái trong chính ngôi nhà của mình.