Năm nào đến mùa khai thuế, tôi cũng thấy lúng túng – dù đã làm việc trong lĩnh vực thuế doanh nghiệp nhiều năm. Cứ ngỡ mình đã quá quen thuộc với các quy định, ai ngờ những câu hỏi quen thuộc lại xuất hiện, lặp đi lặp lại:
-
Chi phí này có được tính vào chi phí hợp lý không?
-
Hóa đơn kia có hợp lệ không?
-
Tình huống này kê khai như thế nào mới đúng?
Những câu hỏi này không mới, cũng không hiếm gặp. Chúng đã được hỏi – và trả lời – không biết bao nhiêu lần suốt nhiều năm qua. Nhưng điều kỳ lạ là, năm nào người nộp thuế cũng phải tự hỏi lại, dò tìm lại từ đầu.
Vì sao chuyện cũ vẫn luôn mới?
Vấn đề không nằm ở người hỏi. Mà là ở cách lưu trữ và chia sẻ thông tin. Hiện nay, dù ngành thuế đã có những kênh hỗ trợ nhất định, nhưng thông tin phản hồi vẫn rời rạc, không đồng bộ giữa các địa phương. Người nộp thuế muốn tra cứu câu trả lời cũ – lại phải lọ mọ lục lọi trong hàng ngàn văn bản, hoặc nhờ người khác hỏi lại hộ.
Điều này không chỉ làm mất thời gian, mà còn khiến nhiều người dễ hiểu nhầm quy định hoặc nản lòng trong quá trình tuân thủ.
Tôi tin rằng, nếu có một hệ thống hỏi – đáp chính thức, công khai và bài bản, hàng triệu câu hỏi trùng lặp mỗi năm có thể được cắt giảm đáng kể.
Thế giới đã làm như thế nào?
Ở Mỹ, cơ quan thuế có riêng một chuyên mục FAQ với hàng trăm câu hỏi chia theo từng chủ đề: thuế thu nhập cá nhân, doanh nghiệp nhỏ, đầu tư, v.v. Trong thời kỳ Covid-19, họ thậm chí công bố gần 500 câu hỏi riêng liên quan đến chính sách hỗ trợ – được cập nhật liên tục theo thời gian.
Còn ở Singapore hay Úc, người dân có thể vào thẳng website cơ quan thuế để tìm kiếm câu hỏi tương tự, hoặc đăng thẳng lên diễn đàn chính thức. Các cán bộ sẽ trả lời trực tiếp, và mọi thông tin được lưu lại để cộng đồng cùng xem – rất minh bạch và tiện lợi.
Ngay cả những "ông lớn" công nghệ như Amazon hay Google cũng làm rất tốt điều này. Họ có trung tâm trợ giúp riêng với hàng trăm chủ đề được viết rõ ràng, dễ hiểu, và cập nhật định kỳ – giúp người dùng tìm được câu trả lời trước khi cần đến tổng đài.
Nếu Việt Nam cũng có một hệ thống như vậy…
Tôi nghĩ, nếu ngành thuế Việt Nam có thể triển khai một hệ thống tương tự, thì:
-
Hệ thống hỏi – đáp chính thức sẽ được phân loại theo sắc thuế, loại hình doanh nghiệp, và nhóm tình huống thực tế. Người nộp thuế chỉ cần vài cú nhấp chuột là tra được xem tình huống của mình đã có tiền lệ hay chưa.
-
Chatbot thông minh sẽ hỗ trợ trả lời những thắc mắc phổ biến, đồng thời kết nối tới cán bộ thuế khi gặp trường hợp khó. Vừa tiết kiệm thời gian, vừa khiến trải nghiệm "nói chuyện với máy" đỡ gây khó chịu.
-
Trung tâm giải đáp cấp quốc gia sẽ là nơi tiếp nhận, xử lý, và công khai những câu trả lời chính thức – tạo ra một kho dữ liệu chung đáng tin cậy. Đây không chỉ là nơi giải đáp, mà còn là cơ sở để cơ quan thuế hoàn thiện chính sách sát với thực tế.
-
Những câu hỏi riêng biệt – mang tính đặc thù – sẽ được chuyển đến đúng người, đúng nơi, thay vì bị "đá qua đá lại" hoặc rơi vào im lặng.
Một cải cách nhỏ – tác động lớn
Cải cách hành chính đang là xu hướng chung. Nhiều địa phương đã hợp nhất cổng dịch vụ công, xóa bỏ sự phân mảnh, đơn giản hóa thủ tục. Ngành thuế – với lượng dữ liệu và số lượng người cần hỗ trợ khổng lồ – hoàn toàn có thể là người tiên phong.
Việc xây dựng hệ thống hỏi – đáp không đòi hỏi đầu tư quá lớn, nhưng tác động lại rất sâu rộng. Khi người dân có thể tìm được câu trả lời chính thức, rõ ràng và kịp thời, khi chatbot không còn là công cụ "trả lời vu vơ", khi trung tâm giải đáp vận hành hiệu quả – thì ngành thuế không chỉ là cơ quan kiểm tra, mà còn trở thành người đồng hành cùng người dân và doanh nghiệp trên hành trình tuân thủ pháp luật.
