Khi nhà không còn là nơi để trở về

Chị T. ở Thanh Hóa, chồng đi xuất khẩu lao động, một mình gánh vác mọi chuyện trong nhà. Chị không ngại vất vả, từ chăm sóc mẹ chồng, cơm nước, đối nội đối ngoại – chị làm tất cả bằng sự cố gắng. Nhưng điều chị nhận lại không phải là sự cảm thông, mà là những lời soi xét, trách móc và im lặng đày đọa tinh thần.

Mẹ chồng để ý từ việc chị giặt quần áo thế nào, nấu ăn ra sao, đi đâu, làm gì. Bà trách con trai gửi ít tiền, đổ lỗi cho con dâu không biết vun vén. Đôi lúc chỉ là một câu nói, một cái lườm, nhưng đủ khiến chị bật khóc, mất ngủ triền miên, hoảng loạn đến mức phải đi cấp cứu nhiều lần mà bác sĩ không tìm ra bệnh lý nào cụ thể.

Sau hàng loạt xét nghiệm và điều trị ở nhiều nơi, chị được chẩn đoán mắc rối loạn lo âu – một chứng bệnh tâm thần phổ biến nhưng thường bị hiểu lầm và xem nhẹ ở Việt Nam.

Khi nỗi sợ trở thành bệnh

Không chỉ chị T., nhiều phụ nữ khác cũng rơi vào hoàn cảnh tương tự. Áp lực từ mối quan hệ mẹ chồng – con dâu, cộng thêm sự thiếu chia sẻ từ người bạn đời, có thể là mồi lửa âm ỉ đốt cháy tinh thần một người phụ nữ.

Một số người phát triển chứng sợ mẹ chồng, nằm trong nhóm ám ảnh sợ hãi (phobia). Không phải vì mẹ chồng là "ác nhân", mà vì mối quan hệ quá căng thẳng, thiếu ranh giới, thiếu tôn trọng lẫn nhau đã làm mất đi sự an toàn tinh thần trong chính gia đình nhỏ.

Theo bác sĩ chuyên khoa tâm thần, trạng thái lo âu kéo dài khiến người bệnh dễ cáu gắt, khó kiểm soát cảm xúc, mất ngủ, tim đập nhanh, mệt mỏi, thậm chí là rối loạn thần kinh thực vật. Nguy hiểm hơn, nếu không được điều trị, lo âu có thể chuyển biến thành trầm cảm hoặc các sang chấn tâm lý nghiêm trọng khác.

Đừng im lặng – Sức khỏe tâm thần cần được ưu tiên

Ở một đất nước mà khái niệm "nhẫn nhịn" vẫn được xem là đức tính của người làm dâu, nhiều phụ nữ chấp nhận sống trong môi trường độc hại suốt nhiều năm, cho đến khi cơ thể họ lên tiếng. Nhưng nhẫn nhịn không nên đồng nghĩa với việc đánh đổi sức khỏe tâm thần của chính mình.

Điều trị tâm lý không phải là yếu đuối. Tìm đến bác sĩ, chia sẻ với bạn đời, hoặc đơn giản là cho bản thân một khoảng không gian để thở – đó là cách sống sót trong một môi trường không lành mạnh. Không ai có thể làm vừa lòng tất cả, càng không thể mãi chịu đựng một mình.

Bác sĩ trao đổi cùng bệnh nhân mắc chứng rối loại lo âu

Và với những người mẹ chồng…

Áp lực tuổi già, nỗi cô đơn, mong muốn kiểm soát con cái – đều là những cảm xúc dễ hiểu. Nhưng kỳ vọng quá mức, áp đặt và thiếu cảm thông có thể khiến một người phụ nữ khác rơi vào khủng hoảng tinh thần.

Không ai bắt buộc mẹ chồng phải yêu thương con dâu như con gái ruột, nhưng tối thiểu, hãy đối xử với nhau như hai người lớn cùng sống dưới một mái nhà – với sự tôn trọng và ranh giới rõ ràng.

Làm sao để dung hòa?

• Người chồng nên đóng vai trò trung gian, không đứng ngoài cuộc. Sự im lặng của anh chính là ngòi nổ cho những mâu thuẫn dài hạn.

• Người con dâu hãy học cách đặt ranh giới, từ chối khéo léo khi cần thiết, đừng gắng gượng đến mức kiệt sức.

• Mẹ chồng – nếu thật lòng mong muốn con dâu gắn bó, hãy bắt đầu bằng sự bao dung và sẵn sàng thay đổi.

Một mái nhà không thể là tổ ấm nếu trong đó, một người thấy mình cô đơn, sợ hãi và kiệt sức. Hãy bắt đầu bằng những thay đổi nhỏ – một lời hỏi han, một câu nói nhẹ nhàng hơn – để không ai trong chúng ta phải nói rằng: "Em không sợ khổ, chỉ sợ sống trong một gia đình không có sự cảm thông."